ATV en PE1RQM

Eerst wat links naar andere pagina’s. Daarna gaat het verder over mijn ATV setup en toepassingen.

• Wil je eerst wat meer weten over ATV (amateur televisie)? Bekijk dan ook eens deze pagina (interne link).
• Update: Kijk hier een verslag van de opbouw van mijn ATV station op Hamforum.nl! (externe link) Daar kun je eventueel ook reageren.
• Bekijk hier mijn ATV bouwsels op een rij (interne link)
• Ik ben een tijdje geleden begonnen met het meedoen aan de ATV contest. Enkel nog maar op 6cm portable op dit moment. Lees hier de verslagen (interne link).
• Ik probeer sinds 2013 het team van PI6ATS technisch te ondersteunen. Zie hier een overzicht van mijn betrokkenheid bij deze ATV repeater in het midden van het land.

Hieronder zie je mijn huidige setup. Omdat ik mijn ATV station nog aan het opbouwen ben, zal het af en toe veranderen. Ook zul je zien dat ik nog lang niet compleet ben, maar we zijn aardig onderweg. Ik ben ook nog een antennemast aan het uitzoeken. Om die reden kan ik op dit moment alleen portable (/p) werken. <<dat is sinds kort veranderd. Updates volgen.

Ik zal per band uitleggen wat ik heb liggen.

• 70 cm ATV
• 13 en 23 cm ATV
• 6 cm ATV
• 3 cm ATV

70cm (434.250MHz)
70cm ATV geniet weer van aandacht. Dat komt vanwege de mogelijkheden voor N- amateurs om ook wat aan amateurtelevisie te doen. Eigenlijk is het een oude methode van ATV bedrijven, maar daarom niet minder leuk. Vanwege de gebruikte amplitudemodulatie voor de beeldinformatie is het wel belangrijk dat je eindtrap zeer lineair is en dat je zender een schoon signaal produceert met een goede onderdrukking van de onderzijband.

Dit heb ik vooral in Zeist gebruikt. Ik ben niet meer van plan dit hier thuis in Leusden te gaan gebruiken. De reden is de beperkte beschikbaarheid aan 70cm ingangen op transponders en de hoge mate van storing. Het videosignaal zit nog een stuk in de LPD band en veel piraten zitten in de LPD band met hoog vermogen onderlinge QSO’s te voeren. Dat komt de beeldkwaliteit niet ten goede. Je zit namelijk met AM voor wat betreft je videomodulatie en dat is meer gevoelig voor storing in ontvangst. Zenden op 70cm is ook niet zonder risico, omdat veel autosleutels, weerstations, etc. daar ook werken. Voor je het weet speculeert je hele buurt over “aardstralen” en dat soort ongein. Het risico op het verstoren van veel zogenaamde “low power devices” is erg serieus te nemen. Maar wellicht ga ik het nog eens portable inzetten, want het grote voordeel is het feit, dat je met veel normale TV toestellen je eigen beeld kan ontvangen (op een externe antenne).

Mijn 70cm setup:
In 2007 liep ik bij toeval tegen een erg goede professionele kabelmodulator aan van Barco (enkelzijband AM met PLL). Daar komt een zeer schoon enkelzijband-AM signaaltje uit met een perfecte beeldkwaliteit. Deze “stuurzender” kun je in het menu gelijk op 434.250 zetten. De audiodraaggolf komt dan automatisch op 439.750 MHz te staan (-13dB – instelbaar). Deze modulator is ook in stereo audio te schakelen (twee audiocarriers), maar dat is niet toegestaan als ik op 434.250 zit. De tweede carrier valt dan nét buiten de 70cm band. Iemand heeft voor mij het bandfilter voor het uitgangssignaal afgeregeld, wat nodig was vanwege de grote frequentiestap. Het uitgangsvermogen is erg klein wat uit zo’n modulator komt (20mW max.), wat voor mij een reden was om op zoek te gaan naar een eenvoudig te bouwen eindtrapje.

Enkele bevriende zendamateurs gingen een bestelling doen (2007) bij Minikits en ik heb daar ook een eindtrapje besteld met het module RA30H4047M. Vooral het afregelen is erg belangrijk van deze module. Je moet een goede balans vinden tussen ingangsvermogen, stuurstroom (bias) en uitgangsvermogen. Deze module is namelijk alleen met de juiste balans lineair genoeg voor amateurtelevisie. Het is dan nog niet perfect, maar wel voldoende en voor veel amateurs een goede optie om 70cm ATV te kunnen bedrijven voor niet al teveel geld. Let wel op de enorme versterking van deze module. Vooral als je de bias vrij hoog zet, zeg 1,1A (nodig vanwege de lineariteit), dan moet je rekenen op een versterking van meer dan 30dB! Bij dergelijke versterkingen kan het module zelf gaan staan oscilleren. Om die reden heb ik het hele eindtrapje in een afgeschermd kastje gebouwd van koperprintplaat, met een tussenschotje tussen de uitgang en de ingang. Ook heb ik een T-verzwakker aan de ingang geplaatst. Details van dit alles zijn in de onderstaande links na te lezen.

Het uitgangsvermogen is ongeveer 12 Watt (syncvermogen, geen video aan zender aangeboden). Mijn antenne is een 13 elements zelfbouw Yagi naar het ontwerp van DL6WU, horizontaal gepolariseerd. Deze yagi is een zelfbouwproject van Stan PA8C (ex. PD0LUR) en ik.

• Lees hier meer over het bouwen en afregelen van deze eindtrap op Hamforum.nl
• 70cm Yagi bouw samen met Stan PD0LUR op Hamforum.nl
• Of ga naar het 70cm ATV forum algemeen (Hamforum.nl)

23cm en 13 cm (1,2 GHz en 2,3 GHz)

Voor ontvangst heb ik een 23cm Comtech en een 13cm Comtech ontvangerprint met controller in één kastje gebouwd. Voor 13cm heb ik nóg een Comtech in een ander kastje zitten. Deze kan makkelijk meegenomen worden.De Comtech’s zijn redelijk gevoelig van zichzelf, maar om de kabelverliezen op te heffen, zou een ruisarme preamp (ontvangstversterker) wel aan te raden zijn. Die heb ik nog niet.

Naast de Comtech ontvangers heb ik voor 13cm ook nog een S-band LNB. Deze werkt als een soort downconverter om tussen 2,3 en 2,7GHz te kunnen ontvangen op een analoge satelliet ontvanger (900-2200MHz = 23cm band).

Je converteert dus van 13cm naar 23cm. Normale LNB’s converteren van 3cm (10GHz) naar 23cm. Maar die van mij dus niet. Een satelliet ontvanger is erg ongevoelig, dus heeft een LNB een grote versterking. Deze versterking heft tevens de kabelverliezen op en kan het best direct bij de antenne worden gemonteerd (3cm LNB’s hebben een ingebouwde antenne en worden zelfs in de parabool (schotel) gehangen (zoals je kent van satelliet TV)). Door de toegepaste bovenmenging (local oscillator LO staat op 3650MHz) moet de ontvanger worden ingesteld op geïnverteerd video (INVERT).

Wat nog ontbreekt in mijn ontvangst setup:
Naast de preamp zoals eerder genoemd zou ik ook nog banddoorlaatfilters kunnen gebruiken. Als je op 23cm zendt met een antenne dichtbij die dichtbij de 13cm antenne gemonteerd is, dan wordt de 13cm ontvanger vaak dichtgedrukt (harmonischen, veldsterkte). Andersom gebeurt minder snel, maar het is mogelijk dat je wel storing ziet in zwak beeld. Ook UMTS masten in de buurt (naast 23cm) en WIFI (naast 13cm) kunnen ontvangers flink verstoren. Het is daarom handig, om een banddoorlaatfilter te plaatsen voor de ontvangers. Die heb ik nog niet en moeten nog worden uitgezocht of gemaakt. Deze heb ik inmiddels in huis. Een instelbare verzwakker zou misschien ook ooit ook nog eens handig kunnen wezen, voor als je dichtbij een ander station zit en je de ingangs FETS wil beschermen (ben ik mee bezig, ik heb nog een DC-18GHz verzwakker tot 110dB in een bijna ongebruikt apparaat zitten). Je eigen signaal monitoren kan vanwege de enorme veldsterkte weleens gevaarlijk zijn voor de gevoelige Comtech ontvangertjes.

Antennes:
Voor 23cm heb ik een 21 elements Yagi van EPS. Deze doet 14,4 dBd (ten opzichte van een dipool dus). Voor 13cm heb ik twee grid-wire parabool antennes (21,6dBd/24dBi en  een kleinere 13,6dBd/16dBi versie). Deze worden veel gebruikt voor Wi-Fi toepassingen. Deze antennes blijken zeer geschikt voor ATV (maar let op het maximaal toelaatbare vermogen (meestal 50 of 100 Watt)). Grid-wire antennes hebben van mij de bijnaam “winkelwagen” antennes gekregen, omdat het geen dichte parabool is, maar een netwerkje van staal- of aluminiumdraden. Deze vangen veel minder wind!

Nieuw voor mij is ook, dat ik een parabool antenne van RF-Hamdesign heb gekocht (gebruikt). Deze is 1,5m en er zit nu een feeder in voor 6cm en 13cm. Daar wil ik nog 23cm aan toevoegen, zodat dit straks mijn algemene antenne kan gaan worden…

Zenders:
Voor 23cm heb ik een complete zender gekocht, die door een andere zendamateur is gebouwd. Volgens mij heeft deze als repeater zender gediend, omdat er 5 audiocarriers tegelijkertijd kunnen worden opgewekt (gelukkig uitschakelbaar). Leuk is de bijzondere basisband modulator met ingebouwde audio limiters en de besturing via een display. Er zit een eindtrapje ingebouwd van ca. 50 Watt. De eindtrap is defect geraakt…  Deze zender heeft echter groot onderhoud nodig, want hij lijkt geen fris signaal uit te sturen. Bovendien is de vermogensregeling wat raar en kent een heel klein bereik met een nog steeds veel te hoge bovengrens. Update: deze zender ondergaat momenteel een flinke upgrade. De defecte eindtrap wordt er uitgelaten, zodat dit een stuurzender wordt. Ik heb een losse eindtrap van PE1RKI gekocht, die ongeveer 80 Watt zou kunnen maken. Voor deze zender ben ik de basisband modulator aan het verbeteren en de vermogensregeling moet ook nog aangepakt worden. Ik overweeg om een vaste voeding in te gaan bouwen, op de plek waar voorheen de eindtrap zat.

Voor 13cm heb ik een modulair opgebouwde zender, die niet zoveel vermogen kan leveren op dit moment (1 Watt). Er moet nog een eindtrapje in komen. Ik heb al een 10 Watt los trapje liggen, maar dat moet eens wat meer worden. Deze 13cm zender bevat een Z-comm VCO, aangestuurd door een 5055 PLL. Deze is gebouwd door PA2HOS naar een idee van de Uni-TX stuurzender. Daarachter zit een eindversterkertje van 1 Watt, opgebouwd met een ERA-5 en een RF2126 en een pindiode verzwakker voor de vermogensregeling. De ingebouwde basisband modulator is van ACB, type P52. Deze heb ik samen met David PE1MUD gemodificeerd. Dat was nodig omdat het audio niet mooi was en de inkoppeling van de carriers ook niet optimaal was.

Overig:
Ik heb ook nog een Nicam encoder en decoder, maar heb die momenteel niet in gebruik. De encoder moet nog in een kastje worden gebouwd (mee bezig).

Ik heb een Videodoos gemaakt met een videolinkje (op 2,3GHz), een cameramodule, een richtingsgevoelige microfoon, een audioversterker en accupakketten. Deze kan tijdens activiteiten (zoals velddagen of de JOTA) worden gebruikt om op willekeurige plekken te worden neergezet. Het beeld en geluid kan dan over een paar honderd meter (maximaal bij vrij zicht) worden overgezonden, om te bekijken op een ATV ontvanger. Leuk voor kids! Lees hier meer over deze Videodoos.

Sinds 2013 ondersteun in het PI6ATS repeaterteam. Voor de nieuwe repeater, die in december van 2013 in gebruik is genomen in Soest, heb ik de audiosquelches- en mixer print gemaakt. Ik heb Chris geholpen met testen aan de controlunit. Tevens heb ik een aantal onderdelen geleverd en heb ik de behuizing van de control/LF-unit in elkaar gezet en van een leuk frontje voorzien. Ook had ik nog een KF161 liggen, die daar nu als 2m ontvanger dient ter besturing van de repeater. Voor het identificatie vakje in de rechter bovenhoek heb ik testbeelden en diverse video’s gemonteerd tot een slideshow van 30 minuten. Meer info op http://www.pi6ats.nl.

Links:

• Forum – 13 en 23cm forum algemeen
• Forum – Modificatie ACB P52 basisband modulator
• Forum – 13cm ATV project; 1W RF versterkertje (ERA5 – RF2126)
• Forum – 13 cm ATV project; nieuwe antenne (wire grid parabool)
• Forum – 13 cm ATV project; De complete (stuur)zender in aanbouw

6cm (5,7GHz) band
Voor de 6cm band ben ik op zoek gegaan naar middelen om voornamelijk /P portable te kunnen werken. Op een willekeurige locatie dus, met een schoteltje en wat batterijpakketten.

Ik heb diverse Airwave moduultjes gekocht, die direct als low-power zendertjes kunnen dienen. Ze zijn nu wat lastig verkrijgbaar, maar door goed te zoeken vind je nog wel eens wat. Het zendermodule wat ik voor /portable ATV gebruik, kan ca. 500mW aan zendvermogen maken op 7 kanalen.

Ik heb ook een Airwave ontvanger module gekocht, ook 7 kanalen.
Download hier de datasheets (externe link).

Van deze twee modulen heb ik een zendontvanger gebouwd voor portable gebruik. Daarbij heb ik rekening gehouden met een zo laag mogelijk stroomverbruik en dat deze blijft werken tot de accu’s bijna leeg zijn. Ik ben deze setup gaan gebruiken tijdens de ATV contest (lees hier de verslagen).

• 

  Lees hier de bouw van de 6cm ATV zendontvanger met airwave modulen in een portable te gebruiken kastje met coax relais, etc.

• Lees hier de bouw van een 6cm ontvangertje, ook met een Airwave module

• Educatief plankje met 100mW Airwave zendertje

Voor basisgebruik ben ik langzaam aan begonnen om iets te maken. Ik ga proberen om ca. 5Watt aan zendvermogen te kunnen maken aan de antenne straks.

Antenne voor 6cm:
Ik heb een 21,6dBd (24dBi) parabool antenne. Deze is lekker klein en wil ik voornamelijk voor portable (draagbaar op locatie) gaan gebruiken. Voor basis komt er in de toekomst een parabool van 1,5m in de mast met een gecombineerde feeder met 23, 13 en 6cm.

Lees hier meer over 6cm experimenten op de site van de ATV repeater PI6ATS.

3cm (10GHz) band
Voor 3cm heb ik alleen een ontvanger. Weer die satelliet ontvanger (diversen), maar dan nu met een iets naar beneden getrokken en standaard analoge 11GHz LNB, die gebruikt is voor satelliet TV ontvangst. Erik PA3EGX heeft voor mij de LNB omgebouwd, door op de DRO nog een DRO te lijmen (komt vrij precies). Met de stelschroef is de local oscillator (LO) nu op 9 GHz gezet (in plaats van 10GHz).

Met bovenstaande LNB in een standaard schotel parabool, of een hoorntje kun je 10GHz ontvangen. De LO is dus lager dan de ontvangstfrequentie (ondermenging), dus wordt het video niet geïnverteerd en zet ik de ontvanger op NORMAL (en dus niet INVERT).