Frontjes voor zelfbouw behuizingen, ontworpen op de PC, geprint op stickervel

Inleiding:
Veel zelfbouw projecten ontkomen er niet aan: het geheel moet ook een keer in een behuizing gebouwd worden. Met veel moeite worden de modules geplaatst en de bedrading aangesloten. En dan is het toch zonde dat het frontje voorzien wordt van losse stickertjes om alle functies aan te duiden?

Zo heb ik dat althans een tijd gedaan. Tot ik ineens op een handig idee kwam; namelijk het frontje ontwerpen in Photoshop en deze vervolgens te printen op een papieren stickervel. Maar dat gaat niet zomaar. Er kan namelijk een hoop mis gaan: inkt uitlopen vanwege vocht, papier slijttage, vuilhechting, etc.

Hier kun je lezen hoe ik dat heb opgelost. Tevens heb ik de voor- en de nadelen benoemd van deze methode. Deze tekst zal in de vorm van een instructie worden gegeven. Uiteraard hoef je je niet aan deze methode te houden; immers zijn we vaak toch al lekker experimenteel bezig. Dus goede ideeën zijn welkom! De reactievelden zitten onderin deze pagina.

Benodigdheden:

• Laserprinter / lasercopier
• A4 stickervellen voor laserprinters
• Transparante hoogglans spuitlak
• Isopropanol of Spiritus
• Schone poetsdoek
• Computer met bijvoorbeeld Photoshop, Paint Shop Pro, Gimp, CorelDraw, etc <Of natuurlijk een programma wat speciaal voor frontdesign is ontworpen. In de reactievelden staan wellicht nog wat namen.
• Scanner
• Snijtafel
• Schuifmaat
• Zeer scherp mesje en vlakke snijplank

Indien het frontje compleet nieuw moet worden gemaakt:

• Aluminium plaat
• Decoupeerzaag met fijnmetaal blad, of een andere soort zaag.
• Gereedschap om gaten te maken en de plaat af te werken, zoals vijlen, centerpons, boren, boormachine, etc.

Zagen:
Deze beschrijving gaat ervan uit dat er nog helemaal geen frontplaat aanwezig is. Indien dat wel het geval is, dan kunnen sommige delen overgeslagen worden.

Zaag de aluminium plaat op maat voor de behuizing. Vijl de randen om de bramen te verwijderen. Meet en boor schroefgaten in de hoeken voor de bevestiging aan de behuizing. Schuur ook hiervan de bramen weg. Ook heb ik de grote vierkante gaten al vooraf gemaakt, zoals voor het display, de netschakelaar en op de achterzijde voor de netstekker. Vierkante gaten moeten meestal uitgevijlt worden en de nog te maken toplaag kan dan gaan beschadigen. En deze grote gaten zijn ook al handig om later de stickerlaag uit te lijnen.

Ronde gaten boor ik pas zodra de toplaag helemaal klaar en droog is. Want de posities van die potmeters en schakelaars wil ik juist in mijn ontwerp kunnen verschuiven tot ik echt tevreden ben.

Scannen:
Leg de plaat op de scanner en scan deze op een resolutie van ca. 300dpi in. Leg iets donkers tussen de frontplaat en de scannerklep, want de witte kleur van de scannerklep zorgt voor te weinig contrast om straks de frontplaat goed te kunnen zien op de computer.

Ongeacht de resolutie, controleer in het fotobewerkingsprogramma (met het meetgereedschap of liniaal) of dit maatvast is gebeurd. Onafhankelijk van het zoomniveau op de monitor of printer- en afbeeldingsresolutie zit er een maatvoering aan een afbeelding gekoppeld. Deze moet 1:1 overgenomen worden door de scanner. Dit is meestal wel het geval als je goede software gebruikt. Ik heb Photoshop gebruikt.

Ontwerpen:
Ontwerp het front met lagen in het bewerkingsprogramma en houd rekening met de plaatsing van de potmeters, schakelaars, LED’s, etc. De gescande laag kun je overtrekken en vervangen voor bijvoorbeeld een egale kleur.

Vergeet ook niet de tekst toe te voegen. Ik heb veel hulpmiddelen binnen Photoshop gebruikt, zoals “Rulers”, “Grid”, “Guides”, etc. Door alle onderdelen (schakelaars, knoppen, etc.) te meten met een schuifmaat, kun je heel nauwkeurig alles uitlijnen. De reeds gevijlde vierkante gaten zijn ook zichtbaar in de scan. Deze kunnen dus eenvoudig in je digitale ontwerp overgetrokken worden.

Ik heb met rode delen in afzonderlijke lagen de knoppen en marges ingetekend (zie foto hieronder). Deze lagen werden vlak voor het afdrukken uitgeschakeld. Dat heb ik later ook voor de bevestigingsranden gedaan voor de montage op de kast. Daar mogen natuurlijk de potmeters en chassisdelen niet tegen vastlopen.

Alles is in afzonderlijke lagen gemaakt. Deze lagen zijn vervolgens weer gegroepeerd om het overzicht niet te verliezen. Met een effect heb ik de pijlpunt gemaakt in de gaten van de potmeters en de schakelaars. Dit is ideaal om later met een centerpons precies het midden te kunnen vinden voor het uitlijnen van de boor. Sommige onderdelen heb ik op de scanner gelegd, zoals de displayrand. Dat geeft tijdens het ontwerpen een veel beter beeld van hoe het er uit gaat zien. Bovendien neemt de scanner precies de maatvoering over van de displayrand. Ook deze laag is vlak voor het afdrukken uitgeschakeld, want ik ben natuurlijk wel de echte displayrand gaan gebruiken.

Hier ben ik bijna klaar. Met behulp van het grid ben ik de uitlijning aan het controleren:

Controleer tijdens en na het ontwerpen het resultaat op een normale papierafdruk (en snij deze uit). Ziet het er ongeveer zo uit als je gehoopt had? Controleer ook of de sticker gaat passen op het frontje. Dat kan nu door de schroefgaten uit te lijnen met de conceptafdruk. Als dat precies past, is de maatvoering goed gegaan. In mijn geval merkte ik toch kleine randjes aan alle uiterste zijden. De schroefgaten waren wel goed uitgelijnd. Blijkbaar had ik het frontje iets teveel “digitaal uitgesneden” in Photoshop. Gewoon het canvas iets vergroten met de juiste kleur en klaar ben je!

Passen ook de diepere potmeters nog in de behuizing? Komen er geen schakelaars of iets dergelijks tegen de rand of andere onderdelen van de kast? Hou je voldoende marge over?

Printen:
En als het resultaat (mogelijk na na vele aanpassingen) naar wens is, kan je printen op het stickervel. Bij voorkeur met een laserprinter of een lasercopier. Want ik heb gekozen om af te werken met transparante spuitlak en dan moet de inkt niet gaan uitlopen. Bovendien zorgt toner voor een mooie dekking op de papiervezels en is tekst zeer scherp afgedrukt.

Druk af met iets meer hitte door voor dik papier te kiezen. Dan hecht de toner beter. Test dat uit, want de plaklaag van de stickervellen mag niet verbranden. Zorg ook dat de juiste kant van het stickervel wordt bedrukt (dat gaat echt vaak mis :). Laat de stickervel even afkoelen en snijd deze uit op de snijtafel. Pas op dat je niet teveel wegsnijd, want zelfs een halve millimeter ga je zien.

Plakken:
Reinig de aluminium plaat met isopropanol of spiritus en poets daarna de opgedroogde resten weg met een droog gedeelte van de poetsdoek. Dit is voor de hechting van de sticker belangrijk. Controleer ook of er geen pluizen en stof zijn achtergebleven. Plak nu voorzichtig de sticker op de plaat. Werk met veel licht, want de uitlijning moet perfect zijn. Een lichttafel kan dan handig zijn. Maar in elk geval een goede lamp, ook om aan de onderkant te kunnen schijnen (in verband met de uitlijning van de schroefgaten). Werk van de ene brede kant naar de andere, en voorkom dat er luchtbellen blijven zitten. Wrijf de sticker goed vast. Voorkom echter beschadiging van de toner; de papiervezels zijn erg teer. Snijd de reeds gemaakte (vierkante) gaten van het front uit met een scherp mesje. Gebruik je verzonken schroeven? Druk met de verzonken schroefkop het papier alvast wat naar binnen. Dat gaat nu makkelijker met het zachte papier, dan straks met de laklaag er op.

Is het plakken verkeerd gegaan? Verwijder eventuele stickerresten met wasbenzine. Daarna weer schoonmaken met isopropanol of spiritus, oppoetsen en je kunt opnieuw beginnen.

Lakken:
Prepareer een omgeving om te kunnen spuiten met de lak. Er moet voldoende ventilatie en tevens weinig stof in de omgeving zijn. Leg de plaat met sticker naar boven op een kleine verhoging (vanwege het niet blijven plakken met de randen aan de tafel). De plaat moet vlak liggen om uitlopen van de lak te voorkomen. Controleer of de sticker stofvrij is. Spuit nu met hoogglans transparante spuitlak op ca. 30cm een egale laag op de stickervel. Het is belangrijk om dat nog niet te dik te doen, omdat anders de sticker los kan weken. Egaal hoeft de glanslaag er nog niet uit te zien, want vanwege de papieren ondergrond droogt de eerste laag als zijdeglans op. Laat deze laag enkele uren goed drogen. Maak weer voorzichtig stofvrij, maar pas op, de laklaag is nog zacht en kan snel aangetast worden. Spuit nogmaals een laag lak en deze mag ietsje dikker. Maar liever meerdere dunne lagen, dan één dikke. Twee lagen is meestal genoeg. Met drie lagen heb je nog iets meer glans. Maar een te dikke laag kan ook gaan barsten zodra de potmeters en schakelaars gemonteerd worden.

Na de laatste laag moet het frontje echt wel enkele dagen uitharden, voordat je verder kunt gaan met afwerken. Na een week is de lak voldoende hard om het frontje van alle onderdelen te voorzien. Maar daarna duurt het nog een week voor de lak echt is uitgehard. Tot die tijd nog een beetje voorzichtig zijn is mijn advies…

Wees voorzichtig met schroefjes en moeren die erg hard kunnen gaan drukken op de zachte papierlaag met harde laklaag daar bovenop. Dat kan dan kapot persen. Wees wat subtiel.

Gaten boren
Iedereen heeft zijn eigen methodes om gaten te boren. Toch zal ik, voor de volledigheid, mijn methode beschrijven.

Met een centerpons sla ik eerst een klein deukje in het midden van het te boren gat (niet te hard slaan), zodat de boor niet meer weg kan lopen. In het digitale ontwerp heb ik daarom het midden al gemarkeerd met een pijlpunt. Digitaal is dat eenvoudig te tekenen. Dan boor ik van de voor- naar de achterkant een klein gaatje, ca. 2mm met een normale metaalboor. En vervolgens met een conische plaatboor van de voor- naar de achterkant het definitieve gat. Daarna draai ik de frontplaat om en verwijder de braam. Met een plaatboor doe ik dat door met de boor het gat weer even in te gaan en de braam aan te tippen.

Zo’n conische plaatboor is echt ideaal (zie onderstaande foto)! Maar het kan natuurlijk ook met normale boren. Maar als je een echt groot gat moet boren, dan kan het handig wezen om steeds een iets grotere boor te pakken. Dan voorkom je het ovaal uitlopen van het boorgat. Met een plaatboor ben je direct klaar zodra de juiste diameter is bereikt en heb je echt mooie ronde gaten.

Op de foto ben ik de bramen aan de achterzijde aan het verwijderen (nog even “aantippen” met de plaatboor):

Resultaat: