Yaesu ATAS-120(A)
De ATAS-120 van Yaesu is een antenne voor mobiel, of klein basis gebruik en werkt van 40m t/m 6m, plus 2m en 70cm (let op, geen 80m!). De antenne is elektrisch te tunen met sommige Yaesu setjes (zoals de FT-897/857 bijvoorbeeld), of met een extern kastje (van MFJ bijvoorbeeld). Een soort servomotor binnenin de antenne, schuift de antenne in en uit, door middel van een gelijkspanning over de coax kabel.
Zo werkt het met geschikte Yaesu setjes
Nadat ik op mijn FT-897D een nieuwe band heb gekozen om op te werken, kies ik in menu “k” voor TUNE. De FT-897D weet nog op welke band ik de antenne eerder had getuned, zodat hij gelijk weet of de antenne korter, of langer gemaakt moet worden. En dat scheelt aanzienlijk in tijd! Het is namelijk ook wel eens voorgekomen, dat de antenne niet getuned kon worden door een hoge SWR en dan geeft de FT-897D het op den duur gewoon op (time-out). Er is dan geen band opgeslagen en de volgende keer dat je dan de antenne gaat tunen, heb je kans dat hij eerst de verkeerde kant op gaat (bij goede montage heb je daar dus geen last van).
Ik heb namelijk nog wel eens op 6m een iets hogere SWR (1:1,5), vanwege een regenpijp die een dikke meter van de antenne staat. 
Met een SWR van 1:1,5 neemt de FT-897 geen genoegen tijdens dit tuneproces en blijft dus gewoon doortunen tot de time-out. Gelukkig kan ik met de hand de antenne op de dip instellen en is hij goed bruikbaar.
De FT-897 tuned de antenne trouwens met ongeveer 20 Watt aan zendvermogen. Tijdens het tunen gebruikt hij dit om de SWR te meten (welke ook af te lezen is op het display). Zodra de SWR op 1:1 is gekomen, stopt de set onmiddelijk met het tunen en gaat weer op ontvangst over. De antenne is dan bruikbaar. Jammer vind ik wel, dat in mijn geval de antenne niet te tunen is, tijdens ontvangst. Dat zou mooi zijn in de omroepbanden voor RX, waar ik de set niet een opdracht kan geven om te tunen (en maar goed ook, hi). Ik denk dat dit met een MFJ kastje wel kan. Tijdens het zenden kun je trouwens de antenne nog wel wat bijtunen met UP en DOWN (o.a. met de FT-897D).
Benodigde tijd om te tunen
Normaal kost het ca. 25 seconden om te tunen op de 40m band, als de antenne eerder op de 10m band was gebruikt. Na een time-out kan dit zo maar 2 minuten worden. Maar dat komt dus niet voor als je de antenne goed opstelt. Een goede “ground” is ook van belang. Een magneetvoet wordt afgeraden (en al helemaal als je er mee wil rijden!).
Nog enkele voorbeelden van de tune-tijd bij goede SWR: van de 40m band naar 20m band: 16 seconden. Van de 20m band naar de 15m band: 5 seconden. Dat alles op de FT-897D en de ATAS120A.
Gebruik van 2m en 70cm – duplex filter
Als je de antenne op 2m en 70cm wil gebruiken, moet er een duplex filter worden geplaatst met aan de HF uitgang van je set een ingang die geschikt is van HF (1,3MHz bijvoorbeeld) t/m 6m. Op de VHF/UHF uitgang van je set, moet de 2m/70cm ingang van de duplex filter worden aangesloten. De gelijkspanning om de antenne in te schuiven (voor het gebruik op VHF/UHF) gaat namelijk nog wel via de HF uitgang van de set. Het duplexfilter mag geen elektrische kortsluiting vormen op de HF aansluiting (Ohms, gelijkspanning). De gelijkspanning moet ook niet worden ontkoppeld door een condensator. Bij de aanschaf van een duplex filter moet je daar dus op letten.
Lengte
De lengte van de antenne is 1,4 tot 1,6 meter lang.
Maximale zendvermogen
Het maximale zendvermogen wat hij kan verdragen is 120 Watt (SSB). Korte doorgangen met continue vol vermogen (full duty) op 100 Watt zijn ook geen probleem, zoals bijvoorbeeld PSK31. Maar ik zou wat oppassen met het uitzenden van een volledig bulletin op RTTY bijvoorbeeld. Althans, met 100 Watt, want dat zou wel eens teveel kunnen worden op den duur.
(Balkon)montage
Ik gebruik deze antenne niet mobiel, maar dat kan wel. Daar is dan wel een speciale montagesteun voor nodig op je auto. Een magneetvoet wordt afgeraden (ground en windlast). Maar deze antenne is ook een prima oplossing voor mensen met alleen een balkon. Overigens wordt voor basisgebruik voor de banden, gelijk aan of hoger dan 6m een soort radialenkitje geadviseerd door Yaesu (ATBK-100). Aan een balkonhek die volledig van metaal is, is dat naar verwachting niet nodig. Maar een met metalen plaatje zou wel kunnen helpen (zie foto).
In de tijd dat ik nog een balkon had, had ik een plaat gepakt van ca. 30x20cm (maten zijn willekeurig gekozen) en daarin een PL chassisdeel gemonteerd. Deze plaat was verstevigd met stalen staafjes en de kabel was gesoldeerd aan de onderkant van het chassisdeel. Dit had ik dichtgemaakt met thermische lijm. De plaat had ik met meerdere kleine lijmklemmen aan het metalen balkonhek vastgemaakt. De plaat stak iets uit aan de buitenkant van het balkon.
Fotomomentje! Bekijk hier nog wat foto’s van de ATAS-120, destijds gemonteerd aan het balkon.
Andere versies van deze antenne
ATAS-120A: Een verbeterde versie van de ATAS-120, met als belangrijkste verschil de waterdichtheid en de daardoor ontstane defecten.
ATAS-100: De oudere versie, met als belangrijkste verschil met de ATAS-120 dat hij trager is met tunen.
Prestaties
Wat kan je verwachten van een antenne van ongeveer 1,5m lang? Natuurlijk kan je niet op tegen de enorme antenne-installaties die sommigen gebruiken, maar de prestaties zijn zeer zeker niet slecht te noemen! Het heeft mij best wel verbaasd. Gemiddeld geldt, als ik een station ontving met een 5-9, dan kan hij mij horen met een 5-7. Maar vaak krijg ik ook gewoon een 5-9 terug als rapport. Voor mijn gevoel straalt de antenne redelijk vlak uit. Daardoor is het wat moeilijk om dichtbijgelegen landen te werken (reflectie komt vérder weer op de aarde terug). Maar Spanje en Italië gaan probleemloos. Het westen van Duitsland en België zijn moeilijker dus. Bij goede condities heb ik zelfs met Brazilië (5-4) en Bonaire (4-3) gewerkt op de 20m band. Rusland was ook geen probleem.
De dichtbijgelegen landen waren in mijn geval ook moeilijker te werken, door de plaatsing op het balkon, waarbij mijn flat gewoon pal in het pad naar Duitsland stond. Dus dat in ogenschouw nemende, zou de antenne in open veld veel beter werken.
Ik heb ook nog enkele stations tijdens hun vakantie gewerkt. Dit waren landen als Denemarken en Duitsland. Denemarken ging duidelijk beter.
De prestaties op 2m en 70cm moet ik nog eens goed bekijken. Daar kan ik dus nu nog niets over zeggen. Verwacht niet dat dat net zo goed werkt als een echte dualbander.
Waarschuwing
De veldsterkte rond de antenne is tijdens een uitzending heel erg hoog. Bij montage op een balkon moet je je goed bewust zijn van eventuele gevaren door deze hoge veldsterkte in de woning. Over de risico’s voor mensen en dieren zijn de geleerden het niet eens, maar de impact op elektronica is mij wel duidelijk geworden!
Een externe hardeschijf heeft bij mij het loodje gelegd, op 4 meter afstand van de antenne na een CW carrier van 100 Watt, 30 seconden lang. SSB heeft effectief een lager gemiddeld vermogen, dus zijn de risico’s waarschijnlijk minder groot.
Ook inspraak op apparatuur (zoals versterkers en TV’s) is iets waar je voor op moet passen (en dan juist wel op AM gerelateerde modes, zoals SSB). Mijn buurman was een DVD aan het kijken, toen hij ineens mijn stem door de luidsprekers hoorde! En zijn woongedeelte was ongeveer 11 meter van de antenne af, met deels dik gewapend beton ertussen.
Als je de antenne mobiel gebruikt, zit je in een kooi van Faraday, dus dan hoef je je geen zorgen te maken. Behalve als de antenne je auto binnen staat te stralen, omdat deze ter hoogte van het raam gemonteerd is. Dat is hoe dan ook geen goed idee. Deze antenne heeft de vrije ruimte nodig! Monteren bovenop het dak dus.
Conclusie
De antenne kan tot verbazende prestaties leiden. Daarbij zijn de opstelling en de condities van grote invloed. Hij is niet geschikt voor 80m.
Vragen, of zelf ervaringen met deze antenne?
Op Hamforum.nl zijn je al wat mensen voorgegaan. Daar staat namelijk ook deze tekst, kun je updates en ervaringen lezen en kun jij ook reageren. Link. Je kan ook hieronder een reactie plaatsen.
Bijlagen
Er zijn ook veel landen die verder gelegen zijn dan brazil te werken, argentinia enz heb ik ook gewerkt met de atas 120 a en dat met geen al te goede condieties.
Op een metalen plaat van 80×80 cm 8 mm dik gaat prima zowel in fonie dan in de digitale modes.
dus het is zeer belangrijk dat je er veel tijd insteekt op verre landen te werken.
geduld is een zeer mooie zaak.
beste 73 karel de pa3gju.
Wonderlijk toch met zo’n kleine antenne he :) En inderdaad, de aanhouder wint. Mooie prestatie Karel.
Ik wil deze ATAS-120A gaan gebruiken op een Yeasu FT-991, en nu zoek ik een geschikte duplexer. Ik zie geen standaard duplexer bij Yeasu op de site staan. Wie heeft een advies ?
Ter achtergrond:
De FT-991 heeft twee verschillende female connectors: PL voor HF/6M, N voor 2M/70CM
En de duplexer zal gelijkspanning moeten doorlaten voor de ATAS aansturing.
En 120 Watt aan moeten kunnen
Goedemiddag Marc (pe1rth),
op zoek naar een geschikte diplexer voor mijn FT-857D — ATAS120A combinatie kwam ik ook jouw vraag hier tegen.
Van welke diplexer maak je inmiddels gebruik?
Alvast dank voor je reactie.
73,
Wim, pa4w
pa4w@amsat.org