Afregelen van een Philips FT980 tuner

Philips heeft lang geleden mooie audio apparatuur gemaakt. Een topserie was de 800 serie van eind jaren 80. Ik heb wat van deze serie gekregen, voornamelijk van mijn vader. Wij hadden deze set vroeger thuis staan namelijk. Maar de componenten die stuk gingen, werden gewoon weggegooid. Dus zat er geen tuner en CD speler meer bij de set.

Bij de set van ons thuis zat een FT880 tuner. Deze heb ik eerder al eens op Marktplaats gevonden en die werkt ook prima. Maar ik heb altijd al belangstelling gehad voor de iets nieuwere RDS versie, de FT980. Na een tijdje zoeken op Marktplaats (met notificaties zodra iemand wat te koop aanbiedt), heb ik deze gevonden. De eigenaar wist niet of de tuner nog zou werken (want geen kabel aansluiting), maar het display ging nog aan.

Op diverse sites had ik al wel gelezen, dat de tuner waarschijnlijk wat onderhoud nodig zou hebben. In de 30 jaar dat de tuner bestaat, is er wel het één en ander gedegradeerd. Dat is een grote klacht die je vaak hoort bij dit model. Ik schrik daar niet van, want ik heb wel ervaring met het repareren van elektronica.

Op de site van Tubejack zag ik dat veel trimmers mogelijk vervangen moesten worden. En ik las dat de tuner tot grote prestaties in staat was als alles weer hersteld is en goed afgeregeld is. Afregelen is ook geen probleem voor mij, want ik beschik over alle benodigde afregelapparatuur, zoals signaalgeneratoren (RF en LF), FM stereo/RDS multiplex encoder, distortion meter, oscilloscoop, een nauwkeurige multimeter en ik kan het vergelijken met een SDR ontvanger.

Toen de tuner binnen kwam, was ik verrast hoe mooi dit exemplaar er nog uitzag. Natuurlijk zie je wel hele kleine gebruikssporen, maar meestal tref je ze slechter aan na 30 jaar gesleep en ondankbaar geschuif op zolders. Dit model is met liefde behandeld. Na de tuner te hebben aangesloten merkte ik dat elektronisch gezien alles werkte, maar dat de gevoeligheid ernstig tekort schoot. Precies zoals verwacht eigenlijk.

Toen ben ik gaan kijken of er componenten echt stuk waren, of dat het alleen een kwestie van verloop is geweest van de afstembare kringen. Dat was inderdaad het geval, alle trimmers waren in orde en in de eerste instantie kon ik zo al uit de losse pols de tuner voor 90% tot leven wekken. Zelfs de RDS ging het weer doen. Niet optimaal nog allemaal, maar ik kon zo wel zien dat ik meteen door kon naar de werkbank om de apparatuur aan te sluiten om af te regelen.

Ik heb getwijfeld of ik het verloop van de kringen kon toeschrijven aan de trimmers, of aan de componenten daar omheen. Het vervangen van de trimmers zag ik voor nu niet direct als noodzaak. De kans is groot dat het degradatieproces al lang geleden gestabiliseerd is en de kringen nog volledig in resonantie te krijgen zijn met de marge die de trimmers bieden. De trimmers kraken niet en draaien nog gewoon soepel. Ik houd deze tuner toch voor mijzelf en ik vind het wel leuk om te kijken of deze nog verloopt de komende tijd en dat de gevoeligheid weer zal afnemen.

Ik weet tot welke prestaties ik de tuner nu heb gekregen en dat is minstens zo goed als dat deze de fabriek is verlaten (hij overtreft nu de specificaties enigszins, zoals genoemd in het service manual). Overigens heb ik ook niet de uitgangscondensatoren vervangen, wat nog weleens zou kunnen als ik tijd teveel heb. Audio op line niveau in een vrij hoge impedantie heeft niet zoveel baat bij foliecondensatoren. Misschien als je een super audio CD hebt op veel te dure speakers, maar dit is een FM tuner. FM is van nature al niet de meest optimale methode van muziekreproductie, dus die marginale extra vervorming die je misschien op labniveau kan meten, ga je van zijn lang zal zijn leven niet horen.

Toen begon het afregelen. Gelukkig kon ik het service manual downloaden. Ik heb de varicap spanning van de PLL of het gehele bereik mooi gebalanceerd zoals beschreven. Ook het middenfrequent staat keurig op 10.7 nu (week ook bijna niet af). De quadratuur detector heb ik ook veel aandacht gegeven. Hierbij is de balans goed gezet en de vervorming zo laag mogelijk afgeregeld. In het hele MPX gebied is alles zoals beschreven gedipt na injectie van wat LF signalen (19, 38, 57kHz) en de RDS decoder krijgt nu een mooie doorlaat van de psk gemoduleerde frequenties binnen van rond de 57kHz. De RDS decoder is daarmee weer lekker gevoelig. Ik beschrijf het hier wat kort, maar ik heb er veel tijd in gestoken en geen punt uit het service manual is overgeslagen. De S-meter en search stop doen het ook goed, etc etc.

Mijn signaalgenerator op -110dBm geeft al een redelijk goed te beluisteren FM signaal (mono) in deze tuner. Heus wel met een kraakje, maar dat is echt heel netjes als ik dat vergelijk met mijn andere tuners. Maar dat geluid! Wauw, deze tuner klinkt wel echt heel erg goed. De kanaalscheiding is top en de ruis minimaal. Leuk vind ik de mogelijkheid tot een smaller IF filter op het moment dat je last hebt van een naburig station. Dit smallere filter moet je niet gebruiken op sterke stations, want de vervorming neemt wel toe. Zeker voor NL stations, die echt tot het maximum uitsturen van wat mag. Voor veel Duitse radiostations kun je juist beter wel het smallere IF filter kiezen, gezien zij veel behoudender zijn met de uitsturing van de modulatie op de zenders.

Voor FM DX liefhebbers is dit een ideale tuner. Het smallere IF filter in combinatie met de 25kHz stapjes maakt dat je snel stations beluisterbaar kan maken in het drukke FM landschap van Nederland. Want laten we wel wezen, in Nederland is de FM band wel tot het uiterste uitgebuit! Wat een berg legale FM zenders staan er te draaien in ons kleine platte landje. Allemaal om op van de waardeloze FM tunertjes van veel consumenten nog iets hoorbaar te maken.

Als je dan kijkt naar deze mooie tuner uit de jaren 80, dan was er veel moeite gestoken om juist aan de ontvangstkant veel gevoeligheid te bieden. In die tijd stonden er nog maar een paar zenders in Nederland op enkele hoge opstelpunten. En men kon op deze manier vaak ook naar Duitsland luisteren op een goede antenne. Een tweede aansluiting voor de kabel (met minder gevoeligheid) was ideaal om de ether en kabel (toen nog in opkomst) te combineren in één tuner.

Gloeilampje

Het gloeilampje van de power on/knop was stuk. Deze wilde ik vervangen voor een LED lampje. Alleen moest de originele cyaan achtige kleur zo goed mogelijk gereproduceerd worden. Deze kleur werd door middel van een blauw hulsje over een gloeilampje gemaakt, wat vervolgens in een lichtgeleidender met diffuser werd geprojecteerd.

Een normale felle LED van 5mm werkte niet goed, vanwege de lens die het licht teveel naar voren richt. Dat werkte niet goed met de lichtgeleidender met diffuser. Dus heb ik een LED chip geprobeerd. Een witte LED met het originele hulsje gaf een puur blauwe kleur als resultaat. Het cyaan werd verkregen, omdat het gloeilampje van zichzelf wat geler licht gaf. Dus had ik een LED geprobeerd met een warme kleurtemperatuur. Deze kwam uit een oude halogeenlamp vervangende LED lamp. Dat gaf een mooi resultaat wat vrijwel hetzelfde leek als het origineel. Ietsje feller, maar dat vind ik niet erg. Dat is af te stemmen met de voorschakelweerstand voor de LED.

Op het originele gloeilampje stond een 50Hz wisselspanning van enkele Volts. Een LED heeft een gelijkspanning nodig, dus heb ik dat gemaakt met een hele eenvoudige gelijkrichter (enkele diode) en een condensator. Daarachter een weerstand voor de stroombegrenzing van de LED (de waarde hangt af van de gebruikte LED). De stroom heb ik begrenst op 20mA, al kon deze LED hoger (high power LED). Dit gaf zodoende de goede hoeveelheid licht en er werd geen onnodige warmte geproduceerd (het koelprofiel van de LED was door mij veel kleiner gemaakt).